Julian Bleys, masterstudent aan de TU Delft, deed in samenwerking met netbeheerder TenneT onderzoek naar de optimale plaatsing van grootschalige batterijopslag in het Nederlandse hoogspanningsnet. Zijn thesis, afgerond in maart 2025, richt zich op de vraag hoe ruimtelijke beperkingen en economische grondprijsfactoren de optimale locatie van Battery Energy Storage Systems (BESS) beïnvloeden vanuit het perspectief van de netbeheerder.
Drie scenario’s
Het onderzoek beantwoordt die vraag aan de hand van drie scenario’s, gesimuleerd met het PyPSA-Eur-model: een basisscenario zonder ruimtelijke restricties, een scenario waarin regionale grondprijzen worden meegenomen (COL), en een scenario waarin strikte uitsluitingszones gelden op basis van landgebruik (EXCL). De uitkomsten laten zien dat het huidige gebrek aan beleidsmatige aansturing leidt tot suboptimale inzet van batterijen, terwijl de markt zich juist snel ontwikkelt. Inmiddels ligt er meer dan 70 GW aan aanvragen voor batterijprojecten bij netbeheerders, terwijl de werkelijke systeembehoefte volgens TenneT tot 2030 tussen de 5,2 en 12,7 GW ligt.
In het basisscenario wordt de BESS-capaciteit voornamelijk geclusterd nabij congestiegevoelige knooppunten en productiehubs voor hernieuwbare energie. Maar zodra uitsluitingszones worden toegepast, valt in het 2023-scenario de geplaatste capaciteit met 43% terug. In 2040, wanneer het energiesysteem sterk is geëlectrificeerd en decarbonisatie ver gevorderd is, blijkt die impact kleiner (19%), maar nog steeds substantieel. Het model laat zien dat het elektriciteitssysteem onder ruimtelijke beperkingen alternatieve oplossingen kiest, zoals uitbreiding van HVDC-verbindingen, met name richting Groot-Brittannië.
Hoewel grondprijzen minder invloed blijken te hebben dan uitsluitingszones, blijven de totale systeemkosten in scenario’s met ruimtelijke beperkingen hoger. Tegelijkertijd tonen de resultaten aan dat het netwerk zich aanpast door elders batterijen te plaatsen of transportlijnen te verzwaren. Interessant is dat de optimalisaties vaak batterijen positioneren nabij zowel hernieuwbare productie als industriële afnameclusters, wat duidt op het belang van lokale netbalancering. Ook op Europees niveau zijn implicaties zichtbaar: bij beperkingen in Nederland neemt de afhankelijkheid van import en export via interconnecties toe.
Strategische aanpak batterijopslag
Bleys bepleit daarom een meer strategische aanpak van batterijopslag. Een nationale routekaart voor BESS, gedifferentieerde transporttarieven en snellere vergunningstrajecten kunnen bijdragen aan doelgerichtere inzet. Daarnaast laat het model zien dat locatiekeuze van invloed is op zowel netverzwaring als systeemefficiëntie. Bleys bepleit daarom een meer strategische aanpak van batterijopslag. Een nationale routekaart voor BESS, gedifferentieerde transporttarieven en snellere vergunningstrajecten kunnen bijdragen aan doelgerichtere inzet. Daarnaast laat het model zien dat locatiekeuze van invloed is op zowel netverzwaring als systeemefficiëntie. BESS zou volgens de aanbevelingen een plek moeten krijgen in het ruimtelijk en energie-infrastructureel beleid, zoals het Programma Energiehoofdstructuur (PEH).
Julian Bleys’ onderzoek vormt daarmee een brug tussen technische systeemanalyse en ruimtelijk beleid. Het benadrukt dat zonder ruimtelijk geoptimaliseerde plaatsing batterijen niet het volle potentieel bereiken voor netstabiliteit, congestievermindering en kostenverlaging — en dat ruimtelijke keuzes dus direct van invloed zijn op de energietransitie.
Het model waarmee de analyse is uitgevoerd, inclusief code, is openbaar beschikbaar via GitHub.
