De snelle opkomst van elektrische auto’s legt steeds meer druk op het Nederlandse stroomnet, zeker in woonwijken waar meerdere EV’s rond dezelfde tijd aan de laadpaal gaan. Om piekbelasting tegen te gaan, is in de winter van 2024/2025 een praktijkproef uitgevoerd met zogenaamd netbewust thuisladen. In deze pilot onderzochten netbeheerders Enexis en Liander samen met marktpartijen als ANWB Energie, Eneco eMobility en Vattenfall hoe laadsessies buiten de drukste uren gestuurd kunnen worden, zonder dat gebruikers hun rijgedrag hoeven aan te passen.
Wat is netbewust thuisladen?
Netbewust thuisladen houdt in dat elektrische auto’s bij consumenten thuis bewust buiten de piekuren worden geladen, doorgaans tussen 17.00 en 21.00 uur. In plaats van alle voertuigen gelijktijdig op vol vermogen op te laden, wordt het laadproces tijdelijk vertraagd of verplaatst. Dit gebeurt op basis van een vooraf vastgesteld (statisch) tijdsvenster of op basis van actuele netbelasting (dynamische sturing). Marktpartijen kunnen het laadvermogen beperken of gebruikers aanmoedigen om later te laden via prijssignalen of apps. In ruil daarvoor ontvangen gebruikers een vergoeding.
Lager piekverbruik tot wel 68%
Volgens het rapport was de pilot succesvol. Deelnemers met vaste energietarieven verminderden hun piekverbruik tot wel 68%. Ook huishoudens met dynamische tarieven bleken al 57% minder stroom te gebruiken tijdens de piek, door automatisch op gunstige uren te laden. “Netbewust thuisladen is succesvol te implementeren door laadsessies aan te sturen op basis van een statisch capaciteitsprofiel,” stellen de onderzoekers. De meeste marktpartijen gaven dan ook de voorkeur aan deze vorm vanwege de voorspelbaarheid en eenvoud.
Het capaciteitsprofiel werd doorgaans toegepast via apps die het laden via de auto of laadpaal aansturen. Meetdata uit laadpalen bleek het betrouwbaarst om te verifiëren of klanten zich aan het profiel hielden. Een belangrijk knelpunt bleek dat niet alle marktpartijen toegang hebben tot deze data, bijvoorbeeld door beperkingen van autofabrikanten. Ook is onbekend of dubbele vergoedingen kunnen optreden als gebruikers meerdere apps combineren.
Beloning en kosten
Netbeheerders betaalden in de pilot een vergoeding van €3,44 per maand per deelnemer aan de marktpartijen. Deze vergoeding was gebaseerd op het tijdelijk niet gebruiken van 7 kW laadvermogen tijdens de piekuren, oftewel een korting op het capaciteitstarief. Marktpartijen vonden deze vergoeding niet toereikend om de gemaakte kosten (voor IT, dataverwerking, klantcontact) en het klantvoordeel te dekken. Toch werd de vergoeding volledig uitgekeerd aan deelnemers, vaak in de vorm van een cadeaubon.
Deelnemers aan de pilot bleken overwegend positief. Bij een van de marktpartijen gaf 93% aan ook in de toekomst bereid te zijn netbewust te laden. Deelnemers waardeerden het initiatief gemiddeld met een 8. Naast de vergoeding speelden gemak, inzicht in laadgedrag en de mogelijkheid tot opt-out een grote rol in de acceptatie. Veel deelnemers gaven aan graag bij te willen dragen aan een stabiel energiesysteem.
De pilot laat zien dat opschaling mogelijk is, mits er een standaard contractvorm komt waarin afspraken tussen netbeheerder en marktpartij worden vastgelegd. Voor een bredere uitrol is echter ook nodig dat marktpartijen weten achter welk transformatorstation een klant zit. Dit vereist samenwerking met energieleveranciers en toegang tot adres- of EAN-data. Op termijn wordt ook dynamische sturing onderzocht, waarbij alleen gestuurd wordt bij daadwerkelijke netdrukte op specifieke locaties. Die aanpak is effectiever, maar technisch en communicatief complexer.
In het belang van wie?
Netbewust thuisladen lijkt op het eerste gezicht vooral een oplossing voor netbeheerders. Maar ook consumenten en bedrijven hebben er baat bij. Door slimmer te laden daalt het risico op overbelasting en dus op dure netuitbreidingen, wat uiteindelijk ook in het voordeel is van de gebruiker. Deelnemers kunnen geld besparen of een vergoeding krijgen. Volgens het rapport zijn gebruikers positief zolang de regie bij henzelf blijft en ze flexibiliteit ervaren. Maar de uitdaging ligt in het vinden van een balans tussen gebruiksgemak, vergoeding en systeemwaarde.
Tot slot
Netbewust thuisladen lijkt een veelbelovende strategie om piekbelasting op het laagspanningsnet te verminderen. De pilot toont aan dat deze aanpak technisch haalbaar is, gewaardeerd wordt door gebruikers en inzetbaar is bij verschillende marktmodellen. De komende jaren zullen uitwijzen of het lukt om deze vorm van slim laden breed uit te rollen, met voldoende oog voor zowel systeemvoordelen als gebruikersgemak.
